Circulaire belofte ingelost

Maximaal zes jaar zou de Tijdelijke Rechtbank Amsterdam dienst doen als gerechtsgebouw. Na de komst van een permanente opvolger is het complete tijdelijke gebouw gedemonteerd en wordt nu in Enschede opnieuw gemonteerd voor een nieuwe functie.

In de zomer van 2021 is demontagebedrijf Lagemaat uit Heerde gestart met het ontmantelen van het 5.600 m2 grote, vierlaagse gebouw op zijn eerste, tijdelijke plek aan de Amsterdamse Zuidas. Begin dit jaar is de herbouw begonnen, als multifunctioneel bedrijfspand in Enschede. Nagenoeg alle oorspronkelijke componenten, van het staalskelet en de kanaalplaatvloeren tot en met de gevel-delen, zijn met zorg uit elkaar gehaald en komen ‘één-op-één’ terug in de herbestemming. Een handjevol onderdelen dat toch minder geschikt blijkt voor hergebruik in Enschede, gaat Lagemaat toepassen bij andere projecten.

‘Het opnieuw gebruiken van de materialen is niet alleen duurzaam, deze manier van demonteren en re-monteren staat ook garant voor minder overlast dan traditionele sloopwerkzaamheden.

Fokke van Dijk, architect Rijksvastgoedbedrijf.

Als opdrachtgever van de Tijdelijke Rechtbank Amsterdam zette het Rijksvastgoedbedrijf indertijd zwaar in op circulariteit. Reductie van materiaalgebruik, minimalisering van bouw- en sloopafval en maximalisering van de restwaarde van het gebouw na de eerste gebruiksronde van zes jaar waren de voornaamste gunningscriteria.

Het consortium dpcp – Du Prie bouw & ontwikkeling en cepezedprojects – haalde de opdracht binnen met een circulair totaalconcept, gestoeld op het efficiënt en milieuvriendelijk monteren en later weer demonteren en opnieuw monteren van de elementen op alle niveaus: constructie, afbouw en inbouw. Een gebouw als een ‘kit of parts’, zoals het verantwoordelijke architectenbureau cepezed ’t beeldend placht te verwoorden. Het leverde het project (onder meer) de Nationale Duurzaamheidprijs Staal 2018 op.

Ook Lagemaat plukt nu de vruchten van de de- en remontabele opzet. ‘We doen wel vaker circulaire klussen, maar dat is dan een hele tour. De rechtbank is er echt voor ontworpen’, vindt Arend van de Beek, programmamanager bij het demontagebedrijf. ‘Normaal staan we als ‘sloper’ ook aan het einde van het traject, nu staan we aan het begin.’ Sinds 1 juli 2021 zijn alle materialen van het gebouw eigendom van de initiatiefnemer van de herbouw, de Herstructureringsmaatschappij Overijssel. In nauwe samenspraak met de HMO heeft Lagemaat alle materialen geïnventariseerd en met onder meer 3D-scans vastgelegd in een landelijke materialendatabase. Grote componenten gaan ‘onverpakt’ per vrachtwagen naar hun nieuwe bestemming, de kleine onderdelen in containers

‘De besparingen op CO2 en de ‘circular lessons learned’ houden we gedurende het project bij en we gaan samenwerken en kennis uitwisselen met onderzoekers, onderwijs, overheid en ondernemers’, belooft Lagemaat op haar website. ‘Zo zal alleen al het hergebruik van het casco in Enschede een CO2-besparing van circa 1.500 ton opleveren. Dat is meer dan 10.000 maal het auto-retourtje Amsterdam-Parijs-Amsterdam’.

‘Gezien de ambities van het Bouwakkoord Staal is de Tijdelijke Rechtbank een uitstekend voorbeeld van duurzaam staalgebruik. Door gebouwen te ontwerpen en te ontwikkelen die intrinsiek duurzaam zijn, kan de CO2-uitstoot worden beperkt.‘

Menno Rubbens, projectontwikkelaar en directeur cepezedprojects.